Niewielka, znajdująca się poniżej wyniosłości krtaniowej, tarczyca kontroluje czynność wszystkich komórek ludzkiego ciała. Wydzielane przez nią hormony zawiadują m.in. układem nerwowym i układem krążenia. W czasie rozwoju, od tarczycy zależy kształtowanie mózgu, układu kostnego i zawiązków zębów.
Niedobór jodu
Do prawidłowego funkcjonowania gruczoł tarczycy potrzebuje odpowiednich ilości jodu. Pierwiastka tego organizm nie potrafi wytworzyć sam, dlatego bardzo ważne jest, aby dostarczać go wraz z pożywieniem. W wodach gruntowych Europy i Polski już go nie ma. Jod został wypłukany w okresie lodowcowym. Skulki tego odczuwamy do dziś. Większość dotkniętych chorobami tarczycy zamieszkuje góry. Przede wszystkim znacznie rośnie częstość występowania wola, w tym wola guzkowego. Po 40. roku życia zwiększa się także ryzyko nadczynności tarczycy.
Problemy wynikające z niedoboru jodu w dużej mierze eliminuje jodowanie żywności, zwłaszcza soli. Szczególnie ważne jest, żeby prawidłowe ilości jodu przyjmowały dzieci i młodzież. Po 20.-30. roku życia nie ma to już takiego znaczenia. Przeciętne zapotrzebowanie na jod w warunkach polskich wynosi około 150-200 mikrogramów. Większe jego ilości powinny przyjmować tylko kobiety w ciąży.
Coraz częściej zdarzają się przypadki zażywania przez ludzi znacznie większych dawek jodu niż organizm tego potrzebuje. Niektórzy robią to dla spowodowania jeszcze lepszej przemiany materii, poprawienia samopoczucia; inni zupełnie nieświadomie – przyjmują preparaty reklamowane jako odmładzające, nie zdając sobie sprawy, że niektóre z nich mają dużą zawartość jodu. A warto wiedzieć, że pierwiastek ten przyjmowany w nadmiarze powoduje zupełnie odwrotne działanie, może nawet zahamować czynność tarczycy.
Niedoczynność i nadczynność
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na uzupełnianiu hormonów tarczycy. Trzeba stosować się do zaleceń lekarza w tym zakresie.
Z kolei nadczynność tarczycy, czyli nadmiar krążących we krwi hormonów, powodowana jest najczęściej przez chorobę Gravesa i Basedowa. Jej przyczyny nie są do końca wyjaśnione. Wiadomo, że ważną rolę w patogenezie odgrywają uwarunkowania genetyczne, ale nie są one jedyną przyczyną choroby.
To choroba autoimmunologiczna, polegająca na tym, że organizm przestaje rozpoznawać własne tkanki i zaczyna je niszczyć. U niektórych pacjentów towarzyszy jej wytrzeszcz gałek ocznych i stan zapalny, który bardzo upośledza oczy. Szczególnie niekorzystne dla oczu jest palenie papierosów, gdyż bardzo nasila objawy chorobowe.
Choroba Gravesa i Basedowa może być zapoczątkowana silnymi przeżyciami psychicznymi. Kobiety zapadają na nią cztery razy częściej niż mężczyźni.
Leczenie nadczynności tarczycy zależy od przebiegu choroby, wieku chorego i przyczyny nadczynności. Może polegać na przyjmowaniu leków hamujących wytwarzanie hormonów, jodu promieniotwórczego lub operacji.