OBJAWY
♦ Ból brzucha i powiększenie obwodu brzucha.
♦ Wzdęcia i uczucie przepełnienia.
♦ Biegunka.
♦ Blade, cuchnące stolce, czasami wodniste, czasami tłuszczowate.
♦ Ciągłe zmęczenie, brak łaknienia, brak przyrostu masy ciała.
♦ Swędząca, lśniąca skóra w okolicy łokci i kolan u osób z zapaleniem skóry.
♦ U dzieci: opóźniony wzrost i słaby rozwój mięśni.
♦ U niemowląt: uporczywa biegunka z odwodnieniem po pierwszym spożyciu pokarmu zawierającego gluten.
ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA, JEŚLI
♦ Chorujesz na celiakię i nagle odczuwasz bóle brzucha, występuje biegunka lub utrata masy ciała; mogą to być wczesne objawy nowotworu jelita.
♦ Stan twojego dziecka nie poprawia się wciągu kilku dni pomimo wyeliminowania glutenu z diety.
Celiakia – choroba trzewna – jest wywołana nadwrażliwością jelita cienkiego na gluten zawarty w pożywieniu. Gluten to białko znajdujące się w ziarnach zbóż, ale nie w kukurydzy i ryżu. Nietolerancja glutenu powoduje zanik kosmków jelitowych (niezbędnych do absorpcji substancji pokarmowych) w błonie śluzowej jelita cienkiego.
Choroba ta dotyczy głównie jelita cienkiego, ale mogą wystąpić powikłania żołądkowo-jelitowe. Kobiety z nieleczoną celiakią mają trudności z zajściem w ciążę i częściej niż zdrowe kobiety ronią. Problemy z zajściem w ciążę i jej donoszeniem mogą się utrzymywać nawet przez 18 miesięcy po zakończeniu kuracji. U mężczyzn choroba ta może wywołać impotencję, odwracalną dopiero po minimum 2 latach od momentu rozpoczęcia leczenia.
Celiakia najczęściej objawia się w wieku niemowlęcym, jednak może wystąpić w każdym okresie życia. Jest uwarunkowana genetycznie, występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, szczególnie kobiet z Europy Północnej, także z Polski.
Większość chorych na celiakię przez całe życie stosuje dietę bezglutenową. U osób, które nie przestrzegają bezwzględnie tej diety, ryzyko zachorowania na raka jelita cienkiego jest o 10-15% większe.
PRZYCZYNY
Wydaje się, że nadwrażliwość na gluten jest uwarunkowana genetycznie (np. często występuje u obojga bliźniaków), jednak nie wyjaśniono jeszcze mechanizmów powstawania celiakii. Niektórzy badacze sugerują, że chorobę powoduje brak enzymu trawiącego gluten. Inni poszukują przyczyny w nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego, polegającej na niszczeniu własnej błony śluzowej w momencie, kiedy je się gluten.
DIAGNOSTYKA I BADANIA
W przypadku podejrzenia celiakii lekarz najpierw zleca badanie krwi na obecność przeciwciał występujących w nietolerancji glutenu. Dodatkowo można wykonać badanie radiologiczne z barytem przewodu pokarmowego. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie biopsji jelita cienkiego wykazującej zanik kosmków jelitowych.
LECZENIE
Prawidłowe leczenie celiakii polega na stosowaniu diety bezglutenowej. W większości przypadków nie ma potrzeby przepisywania dodatkowych leków.
MEDYCYNA KONWENCJONALNA
Podstawowym leczeniem jest wprowadzenie diety bezglutenowej. Chory nie powinien spożywać pokarmów zawierających pszenicę, żyto, owies i jęczmień. Może natomiast jeść kukurydzę, ryż i mąkę ziemniaczaną oraz mąkę bezglutenową. Jeżeli w rodzinie jest ktoś chory na celiakię, nowo narodzone dziecko należy karmić piersią przez co najmniej 4 miesiące i wprowadzić do diety gluten dopiero po ukończeniu 1. roku życia.
W okresie powrotu do zdrowia i regeneracji jelita korzystne jest stosowanie przez pewien czas diety beztłuszczowej i bezmlecznej, ponieważ tłuszcze i mleko to produkty ciężkostrawne. Jeżeli pojawią się obstrukcje, dobrze jest codziennie jeść łyżkę otrąb ryżowych zalanych sokiem owocowym. W przypadku znacznego spadku masy ciała lekarz może przepisać leczenie steroidami, np. prednizonem.
ODŻYWIANIE, WITAMINY I MINERAŁY
Kwas foliowy, witamina A i cynk przyspieszają gojenie się uszkodzonego jelita i pomagają zachować zdrowy układ pokarmowy. Papaina, enzym trawiący białka, może pomóc rozłożyć gluten, jaki znajdzie się przypadkiem w spożywanych pokarmach; należy zażywać 500-1000 mg dziennie do posiłków.
TERAPIE ZIOŁOWE
Korę wiązu (Ulmus fulva) od dawna stosuje się dla uśmierzenia dolegliwości jelit. Należy rozmieszać 1/2 łyżeczki proszku w 1/4 litra ciepłej wody i od razu wypić; stosować 4 razy dziennie, łyżeczka tawuły (Filipenclula ulmaria) zaparzona w 1/4 litra wody może uśmierzyć dolegliwości jelit i zmniejszyć prawdopodobieństwo biegunki.
DOMOWE SPOSOBY LECZENIA
Chorzy „nie wyrastają” z celiakii. Podstawą leczenia i warunkiem zachowania zdrowia jest odpowiednia dieta bezglutenowa. Oznacza to, że nie należy jeść mąki z owsa, pszenicy i żyta. Niektórzy chorzy powinni dodatkowo otrzymywać preparaty z żelazem i kwasem foliowym, ponieważ niedobory tych substancji często towarzyszą celiakii. Jeżeli diety bezglutenowej przestrzega się rygorystycznie, poprawa następuje bardzo szybko. Natomiast całkowity powrót do zdrowia trwa wiele miesięcy, tzn. do momentu regeneracji jelita cienkiego. Od tego czasu większość chorych może spożywać wszystkie pokarmy pozbawione glutenu