OBJAWY
♦ Choroba Hodgkina (ziarnica złośliwa) jest jednym z typów chłoniaków i ma złośliwy przebieg. Początkowo bezobjawowa, szczególnie u osób młodych, w okresie zaawansowanym daje następujące objawy kliniczne: Wyczuwalne guzki, szczególnie w okolicy szyi, spowodowane powiększeniem węzłów chłonnych.
♦ Świąd skóry.
♦ Gorączka, dreszcze, zlewne poty nocne, utrata masy ciała i apetytu, ciągłe zmęczenie i ogólne osłabienie.
♦ Ciągły kaszel, skrócenie oddechu, ból w klatce! piersiowej.
Inne typy chłoniaków, chłoniaki nieziarnicze mogą mieć następujące objawy:
♦ Powiększenie obwodu brzucha, powiększenie śledziony.
♦ Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych.
♦ Niedrożność jelit, krwawienia z odbytu, jeżeli choroba umiejscawia się w żołądku lub jelitach.
♦ Obrzęk, blokada jamy nosowo-gardłowej, ból gardła, trudności w połykaniu, jeżeli choroba umiejscawia się w gardle lub zatokach.
ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA, JEŚLI:
♦ Odczuwasz wymienione dolegliwości. Najbardziej niepokojącym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych na szyi, w okolicy pachowej i pachwinowej, utrzymujące się dłużej niż parę tygodni.
Układ limfatyczny stanowi siatkę naczyń limfa-tycznych docierających do każdej części organizmu ludzkiego. Wypełniony jest bezbarwnym płynem, w którym znajdują się limfocyty, białe krwinki chroniące ciało przed chorobami i zakażeniami. Naczynia limfatyczne łączą małe węzły chłonne pachowe, szyjne, w klatce piersiowej i brzuchu, filtrujące płyn i zapoczątkowujące odpowiedź immunologiczną. Układ limfatyczny – do którego należą także śledziona, grasica, migdałki i szpik kostny – spełnia funkcję odpornościową, chroniąc organizm przed mikroorganizmami chorobotwórczymi.
W pewnych warunkach limfocyty wymykają się spod kontroli układu immunologicznego, zaczynają się mnożyć, naciekać i niszczyć inne narządy. W ten sposób powstaje choroba zwana chłoniakiem; zaczyna się w węźle chłonnym i wszędzie tam, gdzie docierają limfocyty drogą chłonną, a potem rozprzestrzenia się na inne narządy. Limfocyty mnożą się niekontrolowanie, hamując rozwój innych nienowotworowych komórek i w efekcie osłabiają układ immunologiczny.
Nazwa chłoniaki obejmuje dużą grupę nowotworów, począwszy od wolno rosnących, o małej złośliwości, skończywszy na bardzo złośliwych, szybko kończących się śmiercią. Choroba Hodgkina, inaczej zwana ziarnicą złośliwą, opisana po raz pierwszy w historii medycyny przez angielskiego lekarza w 1832 roku, jest jednym z typów chłoniaków; wszystkie inne chłoniaki, dla odróżnienia, nazywane są chłoniakami nieziarniczymi.
Choroba Hodgkina wykazuje szczególne cechy histologiczne, polegające na obecności dużych, nieprawidłowych komórek Reed-Sternberga, nazwanych od nazwiska patologa, który je opisał – są one łatwo dostrzegalne w badaniu mikroskopowym. Choroba Hodgkina atakuje węzły chłonne, zamieniając je w duże guzy. Jest to choroba nowotworowa, ale dobrze reaguje na leczenie. Najczęściej rozpoczyna się w węzłach chłonnych szyjnych nadobojczykowych; szerzy się naczyniami chłonnymi do innych węzłów, znajdujących się w klatce piersiowej, brzuchu i miednicy; może także naciekać śledzionę, płuca, kości i szpik kostny.
Chłoniaki są najczęstszymi nowotworami wieku dziecięcego. W Stanach Zjednoczonych co roku rozpoznawanych jest około 50 000 nowych przypadków, z czego 15% stanowi choroba Hodgkina. Istnieje wiele różnych typów chłoniaków nieziarniczych, każdy z nich może wykazywać niski, średni i duży stopień złośliwości i różnie odpowiadać na leczenie. Chłoniaki o niskim stopniu złośliwości rosną wolno i głównie miejscowo, nie dając przerzutów naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi. Chłoniaki o dużym stopniu złośliwości mogą w ciągu paru miesięcy rozprzestrzenić się po całym organizmie. Chłoniaki są najczęstszą chorobą mężczyzn rasy białej. Choroba Hodgkina i chłoniaki nieziarnicze są głównie chorobami dzieci i ludzi młodych.
Choroba Hodgkina jest obecnie najłatwiej uleczalnym nowotworem, okres pięcioletniego przeżycia wynosi 80%, a choroba wcześnie rozpoznana jest uleczalna u 90% chorych. Mimo że chłoniaki nieziarnicze są bardziej oporne na leczenie, w ostatnich latach przeżycie wzrosło z 30 do 50%. Czasami leczenie trwa latami i nie jest całkowicie skuteczne, ale pacjent żyje. Chłoniaki o dużym stopniu złośliwości wymagają natychmiastowego leczenia i rokowanie jest znacznie gorsze.
PRZYCZYNY
Dotychczas nie wyodrębniono czynników warunkujących powstawanie chłoniaków. Większość ludzi zaczyna chorować nagle. Przyczyna choroby Hodgkina jest nieznana. Pewien typ tej choroby, chłoniak Burkitta, jest związany z zakażeniem wirusem Epstein-Barra, należącym do grupy wirusów opryszczki i występującym najczęściej w Afryce. Inne typy chłoniaków towarzyszą infekcjom wirusowym z grupy wirusów HIV. Od kiedy we wczesnych latach 80. wykryto chorobę AIDS, częstość występowania chłoniaków nieziarniczych wzrosła o 65%, a ziarnicy złośliwej spadła. Ryzyko zachorowania na chłoniaki nieziarnicze wzrasta u ludzi, którzy mają osłabiony układ immunologiczny przez napromieniowania, chemoterapię, po przeszczepie narządu i w schorzeniach autoagresyjnych, jak np. liszaj rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów.
DIAGNOSTYKA I BADANIA
Rozpoznanie chłoniaka jest możliwe dopiero po wystąpieniu pierwszych objawów klinicznych. Węzły chłonne szyjne, pachowe i pachwinowe powiększają się. Podejrzenie chłoniaka jest możliwe w momencie jednoczesnego powiększenia śledziony i występowania takich objawów ogólnych, jak uczucie zmęczenia, dreszcze, nocne poty.
Badania laboratoryjne krwi i moczu uzupełniają obraz kliniczny choroby, jednak całkowite rozpoznanie możliwe jest dopiero po wykonaniu biopsji powiększonych węzłów chłonnych lub samego tylko nacieku skórnego. Materiał pobrany ze zmiany jest badany pod mikroskopem w celu określenia rodzaju i typu komórek nowotworowych.
Dodatkowe badania pozwalają na określenie sposobu i rozległości naciekania innych narządów i polegają na tomografii komputerowej i badaniu radiologicznym naczyń limfatycznych, tzw. limfangiografii. Często wykonuje się biopsję szpiku kostnego lub operację w celach diagnostycznych i pobrania wycinka tkankowego do badania mikroskopowego.