CHOROBA MENIERE’A

OBJAWY
♦    Okresowe zawroty głowy, którym niekiedy towarzyszą nudności i wymioty, bladość skóry oraz wyczerpanie.
♦    Zaburzenia słuchu, w tym nasilający się ubytek słuchu, szumy uszne (dzwonienie, dudnienie lub buczenie w uchu), zwiększenie wrażliwości na głośne dźwięki oraz wrażenie słyszenia różnych dźwięków w każdym uchu.
♦    Uczucie pełności w uszach, czasami występujące przed rozpoczęciem się zawrotów głowy.
♦    Bóle głowy.

ZGŁOŚ SIĘ: DO LEKARZA, JEŚLI:
♦    Podejrzewasz, że chorujesz na chorobę Meniere’a, ponieważ wymaga ona dalszej diagnostyki.
♦    Występują nawracające zawroty głowy. Trudności w utrzymaniu równowagi mogą wskazywać na choroby ucha wewnętrznego, które wymagają oceny lekarskiej.
♦    Występują stopniowo nasilające się zaburzenia słuchu. Stopniowa utrata słuchu może wskazywać na schorzenie jednej z części ucha (ucha wewnętrznego, środkowego lub zewnętrznego) bądź mózgu.
♦    W każdym uchu słychać inne dźwięki. Może to być objaw choroby Meniere’a, ale również innych chorób ucha wewnętrznego.
Choroba Meniere’a jest to schorzenie ucha wewnętrznego, które może się z czasem nasilać, utrudniając wykonywanie pracy zawodowej, powodując wypadki i będąc źródłem stresu psychicznego. Choroba ta, opisana po raz pierwszy ponad 1 OO lat temu przez francuskiego lekarza Prospera Meniere’a, charakteryzuje się licznymi objawami związanymi z zaburzeniami w obrębie ucha wewnętrznego, w którym znajduje się narząd słuchu i równowagi.

U ponad 96% chorych na chorobę Meniere’a napady zawrotów głowy trwają od mniej niż 1 godziny do 2 dni i występują z różną częstością, niekiedy zaledwie raz w roku, a niekiedy kilka razy w roku. Po takim napadzie pacjent odczuwa często zupełne wyczerpanie i zasypia, a kiedy się obudzi, czuje się zupełnie dobrze.

U pacjentów z chorobą Meniere’a występują również różnorodne zaburzenia słuchu, związane lub niezwiązane z napadami zawrotów głowy. Chory może na przykład tracić stopniowo słuch, odczuwać dzwonienie, dudnienie lub buczenie w uchu (szum uszny) lub też mieć wrażenie, że w każdym uchu słyszy inne dźwięki.

Choroba Meniere’a występuje zazwyczaj u osób w wieku od 20 do 60 lat, przeciętnie zaś atakuje czterdziestolatków. Opisywano jednak również zachorowania u dzieci w wieku 4 lat, a także u osób w wieku 90 lat. Na ogół objawy pojawiają się najpierw w jednym uchu, a następnie u wielu pacjentów choroba obejmuje również drugie ucho.

Czasami choroba ustępuje samoistnie, jednak nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Nie można również niestety przewidzieć, u których pacjentów nastąpi poprawa, a u których nie.

PRZYCZYNY

Napady choroby Meniere’a mogą zostać wywołane przez niepokój, napięcie lub nadmierne spożycie soli. Naukowcy wciąż prowadzą badania nad dokładnymi przyczynami tego schorzenia, ale wiadomo już, że jest ono związane z nadmiernym wytwarzaniem endolimfy, czyli płynu, który wypełnia ucho wewnętrzne.
Ucho wewnętrzne jest parzystym narządem zmysłu słuchu i równowagi, który znajduje się wewnątrz kości skroniowej, tworzącej część bocznej ściany czaszki. Jedna z części ucha wewnętrznego, spiralny narząd zwany ślimakiem, przetwarza fale dźwiękowe na impulsy elektryczne, które są przesyłane do mózgu. Druga część ucha wewnętrznego składa się z tzw. kanałów półkolistych, wypełnionych płynem, który reaguje na zmiany pozycji ciała (leżenie, stanie, pochylanie się na bok itp.). Sygnały docierające z tych kanałów, razem z informacjami płynącymi z oczu oraz zakończeń nerwowych w skórze, pozwalają mózgowi na określenie pozycji i ruchu ciała. Z nieznanych przyczyn w chorobie Meniere’a ucho wewnętrzne jest wypełnione zbyt dużą ilością płynu, co zaburza poczucie równowagi. W sporadycznych przypadkach płyn ten może się nawet przedostawać do ślimaka i zaburzać słuch.

Osoby z nieprawidłowym kształtem ucha wewnętrznego lub kości skroniowej (w wyniku wady wrodzonej lub uszkodzenia pourazowego) są bardziej narażone na wystąpienie choroby Meniere’a. Na kształt ucha wewnętrznego oraz ilość płynu mogą również wpływać pewne inne schorzenia, między innymi zapalenie ucha środkowego, kiła, białaczka, otoskleroza (twardnienie kosteczek w uchu środkowym) oraz zaburzenia odporności.

DIAGNOSTYKA I BADANIA

Doświadczony otolaryngolog (specjalista chorób uszu, nosa i gardła) może w większości przypadków rozpoznać chorobę Meniere’a na podstawie rozmowy z pacjentem oraz kilku prostych testów, wykonanych w gabinecie lekarskim. Zawroty głowy i zaburzenia słuchu mogą być jednak wywoływane przez wiele różnych chorób, z których część jest niegroźna, a część bardzo niebezpieczna, i stąd ustalenie właściwego rozpoznania może być niekiedy dość trudne.
Aby wykluczyć inne schorzenia, lekarz może przeprowadzić dokładną diagnostykę. Zleca się wówczas wykonanie między innymi takich badań jak audiometria (badanie pozwalające na obiektywną ocenę słuchu w każdym uchu), zdjęcia rentgenowskie (w celu określenia kształtu czaszki i stwierdzenia, czy pacjent nie przebył w przeszłości jakiegoś urazu głowy) oraz elektrokochleografia (badanie polegające na wsunięciu przez błonę bębenkową cewnika służącego do oceny właściwości elektrycznych ucha środkowego, co może pozwolić na ustalenie charakteru zaburzeń słuchu).

LECZENIE

Przyczyna choroby Meniere’a jest wciąż nieznana, więc leczenie jest ukierunkowane na objawy, a ponadto jego celem jest znoszenie psychicznych skutków schorzenia. Leczenie operacyjne jest zarezerwowane dla pacjentów z chorobą Meniere’a o szczególnie ciężkim przebiegu.

MEDYCYNA KONWENCJONALNA

Leczenie choroby Meniere’a często rozpoczyna się od prób zmniejszenia ciśnienia i ilości płynu w uchu środkowym. Do najczęściej przepisywanych środków należą leki odwadniające (podawane w celu zwiększenia ilości wydalanych płynów) oraz leki uspokajające (stosowane w celu odprężenia pacjenta i zmniejszenia zawrotów głowy). W Stanach Zjednoczonych w celu zmniejszenia zawrotów głowy często przepisuje się meklizynę i diazepam. Niektórzy lekarze stosują leki przeciwhistaminowe, takie jak prometazyna i dimenhydrynat. Ostatnio zaleca się również stosowanie plastrów ze skopolaminą, używanych w leczeniu choroby lokomocyjnej. Leki te przynoszą ulgę niektórym pacjentom, natomiast badania naukowe nie zawsze potwierdzają te korzyści. Wiele z tych leków może wywoływać niepożądane objawy uboczne, a żaden z nich nie leczy samej choroby.

Niektórzy lekarze stosują również leczenie w „komorze ciśnieniowej”, którego celem jest zmniejszenie ciśnienia wewnątrz ucha poprzez zwiększenie ciśnienia wokół pacjenta. W razie nasilonych zawrotów głowy lekarz może przepisać antybiotyk z grupy aminoglikozydów w celu zniszczenia błędnika i wyeliminowania czucia równowagi przy jednoczesnym zachowaniu słuchu. Tego rodzaju leczenie stosuje się zazwyczaj w przypadkach obustronnej choroby Meniere’a.

Opracowano również wiele technik chirurgicznych, które mają podobny cel – świadome zniszczenie błędnika w uchu środkowym w celu wyeliminowania zawrotów głowy, które niekiedy są tak silne, że uniemożliwiają pacjentowi normalne funkcjonowanie. Metody leczenia chirurgicznego obejmują przecięcie nerwu przedsionkowego zaopatrującego narząd równowagi w uchu wewnętrznym oraz usunięcie błędnika. Te drastyczne zabiegi, które powodują poważne zaburzenia równowagi i całkowicie niszczą narząd słuchu, są zazwyczaj stosowane u pacjentów z bardzo nasilonymi zawrotami głowy.

Celem innej operacji, zwanej operacją woreczka endolimfatycznego, jest zachowanie zarówno słuchu, jak i zmysłu równowagi poprzez drenaż ucha wewnętrznego i wprowadzenie do błędnika małych zastawek, które zmniejszają ciśnienie en-dolimfy. Po pierwszym roku wyniki leczenia są na ogół dobre, ale później u części pacjentów ponownie pojawiają się zawroty głowy.

ODŻYWIANIE, WITAMINY I MINERAŁY

Niektórzy dietetycy zalecają przy chorobie Meniere’a dietę wysokokaloryczną o zwiększonej zawartości tłuszczu i białka, chociaż brak dowodów na to, że taki reżim działa leczniczo. Specjaliści zalecają też codzienne zażywanie następujących preparatów: 2000 mg witaminy C, po 50 mg witamin B1, B2, i B6; 20 mg cynku oraz inne witaminy i składniki mineralne. Pacjenci z chorobą Meniere’a mogą spróbować powstrzymać się od jedzenia soli – która zwiększa zatrzymywanie płynów w organizmie – i zmniejszyć spożycie płynów. Niektórzy eksperci sugerują, że obniżenie poziomu płynów w organizmie pomaga zmniejszyć wzrost ciśnienia w uchu wewnętrznym, ale nie zostało to udowodnione. Dietetyk może przepisać dietę dostosowaną do określonych problemów danego chorego.

♦    W czasie napadu choroby Meniere’a powinieneś leżeć nieruchomo i starać się odprężyć.
♦    Spróbuj ograniczyć ilość spożywanych płynów i soli; niektórzy uważają, że można w ten sposób zmniejszyć ciśnienie płynu w uchu wewnętrznym.
♦    Unikaj kofeiny, alkoholu i palenia tytoniu, które mogą nasilać stres i uniemożliwiać odpowiedni wypoczynek.
♦    Wysypiaj się w nocy.
♦    Unikaj prowadzenia samochodu, pływania, wchodzenia na drabinę oraz wykonywania innych czynności, które mogłyby być przyczyną poważnego urazu w razie wystąpienia napadu zawrotów głowy.

ZAPOBIEGANIE

Najlepszą metodą zapobiegania napadom choroby Meniere’a jest zmniejszanie stresu. Należy dbać o to, aby dostarczać sobie rozrywek, np. poprzez hobby lub sport. Warto spróbować znaleźć czas na to, co sprawia ci przyjemność: słuchanie muzyki, odprężającą kąpiel, lekturę czasopisma, relaks przy ulubionym napoju – może to być na przykład herbata z rumianku – lub też po prostu błogą bezczynność. Jeżeli mimo to stres i niepokój nadal stanowią problem, może być wskazana porada psychologa lub psychoterapeuty.